»
TABLICA
PAMIĄTKOWA ADOLFA DYGASIŃSKIEGO
Będąc
już w Ojcowie przy parkingu pod ruinami zamku kazimierzowskiego po
drugiej stronie potoku widoczna jest tablica pamiątkowa, wg
projektu Czesława Makowskiego, wmurowana w ścianę skalną 6 VII
1904 r. o następującej treści: Pamięci Adolfa Dygasińskiego, miłośnika
i głębokiego znawcy przyrody, pedagoga i poety. Zjazd Koleżeński
w Kielcach. 1902 r. Skała ta z czasem otrzymała imię Adolfa
Dygasińskiego (nazwana jest też Dygasówką).
W
twórczości A. Dygasińskiego (1839-1902) szczególną sympatię
pozyskała sobie Dolina Prądnika. W swych reportażach i artykułach
publicystycznych poświęcał wiele miejsca zabytkom Ojcowa i
Pieskowej Skały. Nawet akcję niektórych utworów beletrystycznych
(np. "Demona", "Narzeczona z Ojcowa") umieścił
w Ojcowie, a powieść "Gody życia" oparł wprost na własnych
spostrzeżeniach ojcowskiej fauny. Należał
do prekursorów ochrony przyrody Doliny Prądnika. Jemu m.in. zawdzięcza
się też uratowanie zamku w Pieskowej Skale.
Adolf
Dygasiński
(urodzony
7 marca 1839 w Niegosławicach koło Pińczowa - zmarł 3 czerwca
1902 w Grodzisku Mazowieckim), polski pisarz, publicysta i pedagog.
Wiodący przedstawiciel naturalizmu w literaturze polskiej.
Jego
ojcem był Jan Dygasiński, dworski oficjalista. Pochodząc z
biednej rodziny często cierpiał niedostatek i musiał pracować na
swoje utrzymanie. Początkowo kształcił się w Pińczowie, potem w
Wyższej Szkole Realnej w Kielcach.
Następnie
Dygasiński rozpoczął studia uniwersyteckie w Szkole Głównej w
Warszawie, gdzie studiowal językoznawstwo, przyrodę i geografię.
W roku 1863 wziął czynny udział w powstaniu styczniowym.
Dwukrotnie był więziony, w Szczekocinach i Olkuszu. Po upadku
powstania ponownie podjął studia w Szkole Głównej. Przez krótki
czas studiuje w Pradze na Uniwersytecie Karola. Niedostatki
finansowe, nie pozwalają mu jednak kontynuować studiów. Podjął
się pracy guwernera na dworach ziemiańskich, był między innymi
wychowawcą malarza polskiego Jacka Malczewskiego.
W latach
1871-1877 przebywał w Krakowie, tam zajmował się pracą
pedagogiczną i wydawniczą. W tym okresie poznał i poślubił w
1872 roku Natalię Wyszkowską. Mieli kilkoro dzieci, ale tylko
jedna, córka Zofia, dożyła wieku dojrzałego. Doprowadzony do
bankructwa, opuścił Kraków w lipcu 1877 roku i wyjechał do
Warszawy.
W
Warszawie był nauczycielem w kilku szkołach, jednak pod zarzutem
prowadzenia zajęć w języku polskim odebrano mu prawo zawodu. W
tej sytuacji ponownie podjął się pracy jako prywatny nauczyciel.
W tym okresie pisywał do prasy warszawskiej, głównie o tematyce
pedagogicznej. W wieku 44 lat debiutuje jako pisarz, jego nowele
drukuje "Przegląd Tygodniowy".
W latach
1884-1887 trafia do kolegium redakcyjnego tygodnika "Wędrowiec",
następnie staje się jego współredaktorem. Współpracuje również
z czasopismem "Głos" (1886).
W czasie
swojej kariery literackiej napisał szereg nowel i powieści, od
roku 1884 jego utwory ukazywały się w formie książkowej. Cieszyły
się sporym powodzeniem były nawet tłumaczone na rosyjski i
niemiecki.
W 1891
Dygasiński wyprawia się w podróż do Brazylii, szlakiem polskich
emigrantów za chlebem. Powstaje cykl listów opisujący tragiczne
losy polskich emigrantów.
Przez
następne lata Dygasiński nadal utrzymywał się obejmując posadę
guwernera i korepetytora licznych bogatych rodzin ziemiańskich. Pod
koniec życia osiadł w Warszawie.
Po
kilkumiesięcznej chorobie (udar mózgu), zmarł. Pogrzeb odbył się
w Warszawie, 6 czerwca i pisarz został pochowany na cmentarzu Powązkowskim.
Twórczość
W swojej twórczości bardzo często poruszał tematykę życia
mieszkańców wsi i małych miasteczek, podkreślając wspólnotę
losów ludzi i zwierząt.
Niektóre,
najważniejsze pozycje z twórczości Dygasińskiego:
Wilk,
psy i ludzie (1883); Na pańskim dworze (1884); Głód i miłość
(1885); Na warszawskim bruku (1886); Nowe tajemnice Warszawy (tom
1-2, 1887); Właściciele (1888); Beldonek (1888); Pan Jędrzej
Piszczalski (1890); Na złamanie karku (1893); Gorzałka (1894); Żywot
Beldonka (1898); As (1896); Zając (1900); Zając (1900); Listy z
Brazylii (1900); Margiela i Margielka (1901); Gody życia (1902)
Literatura:
- Józef
Partyka, przewodnik OJCOWSKI PARK NARODOWY - Warszawa 1979
-
Wikipedia - Wolna
Encyklopedia
|
